Anicius Manlius Severinus Boethius

Anicius Manlius Severinus Boethius, felsefe ve bilime “quadrivium”u sokan tarihteki ilk kişidir. Quadrivium, dört matematik bilimi olan müzik, astronomi, geometri ve aritmetik den meydana gelir. Bu tanımlamanın içerisinde Boethius müziği de kendi içerisinde üçe ayırır. Göreli müziğin üç türü vardır diye izah eder ve bunlar sırasıyla Enstrümantal, İnsani ve Kozmik olarak sıralar. Bu sınıflandırmalar iki tanesi insan kulağı tarafından işitilebilir.

• Musica Mundana: Gök kubbesinin armonisi, insanlık tarafından sezilemez;
• Musica Humana: insan ruhunun armonisi, bireyin kendi varlığı içerisinde hissedilebilir; 
• Musica instrumentalis: sesli müzik, duygular vasıtasıyla sezinlenebilir, instrumentalis terimi burada bir, enstrümantal müzik tarzı niyetinde değil, aksine araç – vesile olarak kullanılmakta. 

İşte bu oldukça canlı 13. yüzyıla tarihlenen üç kademeli betimleme tam da Boethius’un tanımlamasını resmediyor. En üst sırada Musica Mundana onurla kendini gösteriyor. Müzik olarak betimlenen kadın figürünün elindeki sihirbaz değneği bir küreyi gösteriyor, uzanıyor. Bu küre içerisinde dört ana madde resmedilmiş, hava, su, ateş ve toprak.  İşte huzurlarınızda gök kubbenin armonisi resmedilmiş.

Orta bölmede yer alan müzik, nispeten daha kısa sihirbaz değneği ile bir sonraki bölümün sınırını ucu ucuna geçmiş olarak resmedilmiş. Musica Humana burada dört insan olarak tefsir edilmiş. En alt panel de ise, müziğin sihirli değneği tamamıyla kendi sınırları içerisinde kalıyor, diğer evrene sokulmuyor bile. Hatta müzik değneği sol eline almış ve sağ serçe parmağı ile müzisyenleri uyarıyor. Bu üç katmerli panelin ana maksadı çok sesliliğin ne kadar derinlere gidebileceğinin en azından bir sinyalini vermek. Birden çok fazla ve farklı ezginin doğru biçimlerde icra edilip hitap biçimlemeleri.

Bu panelin bir farklı başarısı, Boethius’un “duygular tarafından sunular bilgi,” ile “zihnin daha keskin belirleyici unsurları” ayrımını yakalamış olması.  “De institutione arithmetica,” adlı tezinde “zihnin gözü” pek çok maddesel gözden oluşmakta ama hepsinden daha yüce bir konumda. Sadece zihnin süzgecinden elendiği sürece gerçek “algılanabilir ve dikkat çeker.”

Bu “zihnin gözü” pek çok maddesel duygu içine bandırılmış ve çevrelenmiş. Bununla birlikte Quadrivium temelleri ile aydınlatılmış durumda. Quadrivium içerisinde yatan en temel kanun aritmetik çünkü “Tanrı, evrenin devasa kütlesinin yaratıcısı, bu ilk kanunu kendi düşüncesinin sembolü olarak kabul etti ve her şeyi bunun etrafına inşa etti.”

İşte bu panelde Tanrı’nın müziğe olan çok sesli yaklaşımının insani tasviri yer alıyor. En üst panelde en yüce, en üst kategori müzik ifade edilmiş durumda. İkinci panelde harmonize edici güç ifade ediliyor, beden, ruh ve madde bir araya getiriliyor.

En son panelde ise müziğin kendisi insanoğlunu yönetiyor, ona viyola (günümüzde kullanılan keman ailesinin alto sesli olanı) tınıları hakkında yönlendirici bilgi aktarıyor. İşte sadece bu paneldeki müzik sadece insan tarafından duyulabiliyor. Diğer üst iki paneldekini duymamız imkansız ama varlığı aşikar. Hayatın anlamı ve gizemi müzik ile özümsenmiş durumda.